Biblioteki tradycyjnie postrzegane były jako miejsca ciszy, skupienia i samotnej lektury. Jednak w dzisiejszych czasach, gdy technologia przeniknęła niemal do każdej sfery naszego życia, biblioteki przechodzą prawdziwą rewolucję, stając się aktywnymi centrami społeczności lokalnych. Coraz częściej biblioteki oferują nie tylko dostęp do książek, ale również różnorodne programy edukacyjne, kulturalne i rekreacyjne, które integrują i aktywizują mieszkańców.
Jednym z przykładów takiej zmiany jest program „Szkoła@ktywnego Seniora” zainicjowany przez Regionalne Centrum Integracji Społecznej przy Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej w Krakowie we współpracy z Polsko-Niemieckim Towarzystwem w Krakowie. Od 2007 roku program ten oferuje seniorom kursy komputerowe, warsztaty artystyczne i zajęcia obywatelskie, angażując młodych pracowników jako nauczycieli. Ponad 100 seniorów pozostawało na liście oczekujących, by dołączyć do tej inspirującej inicjatywy.
Tego typu programy pokazują, że biblioteki stają się żywym ośrodkiem integracji międzypokoleniowej i aktywizacji społecznej. Zamiast pozostawać w cieniu, biblioteki mogą odegrać kluczową rolę w budowaniu silnych, zrównoważonych społeczności, w których starsi i młodsi mieszkańcy wspólnie realizują swoje pasje i potrzeby. To nowe spojrzenie na rolę bibliotek otwiera przed nimi niezwykłe możliwości rozwoju.
Rola technologii w modernizacji bibliotek
Biblioteki przechodzą transformację, stając się nowoczędnymi centrami edukacji, informacji i kultury. Zmieniająca się rzeczywistość wymusza rozszerzenie oferty i wykorzystanie nowych technologii. Internet i cyfryzacja zbiorów umożliwiają szerszy dostęp do wiedzy. Biblioteki pełnią kluczową rolę w budowaniu społeczeństwa wiedzy i wspieraniu edukacji ustawicznej.
Nowoczesne placówki oferują dostęp do e-booków, komputerów i Internetu. W Niemczech w 2013 roku ponad 2300 bibliotek udostępniało 190 tys. e-tytułów, co przełożyło się na 8 milionów pobrań. Raport Warszawa – w kierunku Smart City z 2018 r. definiuje miasto inteligentne jako ośrodek wykorzystujący technologie informacyjno-komunikacyjne i inne narzędzia do podnoszenia jakości życia mieszkańców.
Badania wskazują, że biblioteki odgrywają istotną rolę w budowaniu smart city oraz społeczeństwa wiedzy. Coraz większe oddziaływanie bibliotek na rozwój inteligentnego życia w miastach stawia je jako istotne elementy sektora GLAM (galerie, biblioteki, archiwa, muzea) oraz przemysłów kreatywnych.
Prace Uniwersytetu w Düsseldorfie oraz polskich badaczy, takich jak Mariusz Luterek czy Mieczysław Kuraszkiewicz, koncentrują się na relacji bibliotek z rozwojem technologicznych miast. W literaturze przedmiotu wcześniej mniej uwagi poświęcano relacjom między bibliotekami a smart city w porównaniu do inteligentnych rozwiązań miast. W ostatnich latach coraz więcej autorów analizuje przyczyny wzrostu zapotrzebowania na informację w miastach oraz rolę bibliotek w dostarczaniu tej wiedzy.
Przykłady nowoczesnych rozwiązań
Nowoczesne biblioteki stają się prawdziwymi centrami życia społecznego, oferując znacznie więcej niż tylko wypożyczanie książek. Wiele z nich z powodzeniem wykorzystuje najnowsze technologie, aby zapewnić swoim użytkownikom unikalne doświadczenia i wsparcie w edukacji.
Przykładowo, Biblioteca EPM w Kolumbii generuje własną energię odnawialną dzięki 450 panelom słonecznym. Z kolei Biblioteka Valente Branch w Cambridge (USA) jest częścią zeroemisyjnego kompleksu, który pokrywa 60% zapotrzebowania na energię ze źródeł własnych. Biblioteka w Singapurze została wyposażona w wewnętrzny ogród i ścieżkę edukacyjną z wykorzystaniem sztucznej inteligencji, zachęcając odwiedzających do interaktywnej nauki.
Biblioteki coraz częściej oferują przestrzenie coworkingowe, wypożyczalnie sprzętu elektronicznego oraz dostęp do drukarek 3D, wspierając w ten sposób edukację i rozwój lokalnej społeczności. Przykładem jest Biblioteka Stanleya A. Milnera w Edmonton (Kanada), która po renowacji zgodnej z zasadami zrównoważonego rozwoju uzyskała certyfikat LEED.
Jak biblioteki angażują lokalne społeczności
Biblioteki na całym świecie zmieniają się, stając się coraz bardziej istotnymi centrami życia społecznego. Oprócz tradycyjnej roli w udostępnianiu zbiorów, wiele bibliotek oferuje różnorodne programy i wydarzenia, angażujące lokalne społeczności. Są one nie tylko miejscem dostępu do wiedzy, ale też przestrzenią do spotkań, wymiany idei i realizacji pasji.
Przykładowo, Biblioteca EPM w Brazylii organizuje Dyskusyjny Klub Książki dla dzieci, warsztaty robotyki oraz konkursy literackie, które przyciągają młodych czytelników. Z kolei Biblioteka Valente Branch w Stanach Zjednoczonych prowadzi warsztaty oszczędzania energii, kursy języka angielskiego i zapewnia dostęp do usług zdrowotnych, wspierając różne grupy społeczne. Natomiast Biblioteka Illyés Gyula na Węgrzech organizuje akcje recyklingowe, wymiany nasion oraz zbiórki charytatywne, angażując mieszkańców w działania na rzecz lokalnej społeczności.
Biblioteki odgrywają ważną rolę w integracji społecznej, udostępniając swoje przestrzenie i zasoby dla różnych grup wiekowych i społecznych. Programy kulturalne, edukacyjne i rekreacyjne realizowane w bibliotekach stają się coraz ważniejszym elementem aktywności lokalnych społeczności.
Trendy w projektowaniu przestrzeni bibliotecznych
Współczesne biblioteki projektowane są z myślą o przystosowaniu do współczesnych potrzeb użytkowników oraz zapewnieniu dostępności. Nowoczesne obiekty coraz częściej wyróżniają się otwartą, wielofunkcyjną przestrzenią, która łączy tradycyjne funkcje biblioteki z nowoczesnymi technologiami i ekologicznymi rozwiązaniami.
Przykładem jest Biblioteca EPM w Kolumbii, która zajmuje 10 000 m2 i mieści czytelnię, kafejkę internetową, galerię sztuki oraz sale szkoleniowe. Kolejną inspirującą realizacją jest biblioteka w Singapurze, która została zaaranżowana jako zielona oaza w centrum handlowym. Biblioteka Valente Branch w Cambridge natomiast projektowana jest jako miejsce integracji społecznej, sprzyjające spotkaniom i wymianie myśli.
Coraz więcej bibliotek dąży do stworzenia przestrzeni, które będą łączyć tradycyjne funkcje z nowoczesnymi technologiami i rozwiązaniami proekologicznymi. Dzięki temu użytkownicy mogą w pełni korzystać z zasobów i oferty biblioteki, dostosowanej do ich aktualnych potrzeb i oczekiwań.
